23 August 2022

CONTOH MODUL AJAR BERDIFERENSIASI BAHASA JAWA SMA KURIKULUM MERDEKA

 



MODUL AJAR 4

                                MODUL AJAR BAHASA JAWA


I.          Informasi Umum

Nama Penyusun

:

SAIFUDIN, S.S

Institusi

:

SMA Negeri 1 Kemusu

Tahun

:

2022

Jenjang Sekolah

:

SMA

Kelas

:

X

Alokasi Waktu

:

6 JP ( 3 pertemuan )

Kompetensi Awal

:

Memahami tokoh-tokoh cerita wayang

Profil Pelajar Pancasila

:

Dimensi Berkebinekaan Global // Mendalami budaya dan identitas budaya

ü Menganalisis pengaruh keanggotaan kelompok lokal, regional, nasional, dan global terhadap pembentukan identitas, termasuk identitas dirinya. Mulai menginternalisasi identitas diri sebagai bagian dari budaya bangsa.

 

Dimensi Gotong-royong // Kerja sama

ü Membangun tim dan mengelola kerjasama untuk mencapai tujuan bersama sesuai dengan target yang sudah ditentukan.

Sarana dan Prasarana

:

laptop, LCD, gawai ( HP), teks cerita Bima Bungkus dalam bahasa Jawa

Target Peserta didik

:

Peserta didik reguler dan virtual.

Model Pembelajaran yang digunakan

:

Problem Base Learning  ( PBL )

 

II.        Komponen Inti

Tujuan Pembelajaran

10.1.3.2  Setelah melaksanakan literasi materi cerita wayang  peserta didik mampu  menganalisis isi teks wayang

Pemahaman Bermakna

peserta didik mampu menemukan pitutur dan mencari relevansinya pada jaman sekarang .

Pertanyaan Pemantik

1.     Apakah kalian semua pernah melihat pertunjukan wayang kulit?

2.     Bagaimana cara mengetahui nilai luhur dari cerita atau pertunjukan wayang kulit?

 

Persiapan Pembelajaran

1.    Persiapan bahan ajar; teks cerita wayang, rekaman cerita wayang dan video youtube cerita wayang.

2.    Persiapan Peserta didik dikondisikan

 

 

 

 

Kegiatan Pembelajaran 1

Tahapan

Kegiatan

Alokasi Waktu

1.    Pendahuluan

 

1.    Peserta didik berdoa dan mensyukuri anugerah Tuhan Yang Maha Esa yang senantiasa diterimanya

2.    Peserta didik merespon  salam dan pertanyaan dari guru berhubungan dengan kondisi dan pembelajaran sebelumnya

3.    Peserta didik merespon pertanyaan dari guru tentang keterkaitan pembelajaran sebelumnya dengan pembelajaran yang akan dilaksanakan.

4.    Peserta didik menerima informasi kompetensi, materi, tujuan, manfaat, dan langkah pembelajaran yang akan dilaksanakan

10 menit

2.    Kegiatan Inti

1.    Peserta didik secara mandiri memisahkan dalam 3 kelompok gaya belajar.

2.    Peserta didik dalam 3  kelompok gaya belajar dengan secara mandiri melaksanakan literasi teks cerita wayang secara visual, literasi melalui auditori dan literasi digital dengan menyimak cerita wayang lewat video Audio visual  pembelajaran berupa link yang diberikan guru sebagai stimulus:

ü  https://www.youtube.com/watch?v=hOxjDNXddgg : Video Wayang Bima Bungkus

ü  https://drive.google.com/file/d/1ITdpX377LCHU481Qw0L0xxu5tXKAPkQP/view?usp=sharing ; Link E-BOOK BUKU SISWA Basa Jawa Kur- Merdeka Fase E

ü  https://drive.google.com/file/d/1hkpS8MpANLF4gsIjfPpkCl5A1IAG3WlH/view?usp=sharing  :Rekaman Cerita Wayang Bima Bungkus ( MP3 )

3.    Peserta didik secara kreatif dan bekerja sama dalam kelompok masing-masing mengidentifikasi para tokoh dalam cerita wayang.

4.    Peserta didik menginventaris permasalahan tiap-tiap bagian pada cerita wayang lakon Bima Bungkus.

5.    Peserta didik dalam kelompok melaksanakan diskusi kelompok mencari solusi pada masalah yang timbul.

6.    Peserta didik-Peserta didik dalam kelompok mencari watak / karakter tokoh wayang, nilai edukatif dalam tokoh ataupun dari  dialog dan teks cerita wayang

7.    Peserta didik dalam kelompok membuat laporan kegiatan diskusi kelompok dengan menuliskan kembali isi cerita wayang lakon Bima Bungkus dalam bentuk synopsis cerita dengan menggunakan bahasanya sendiri dan kajian struktural dari cerita wayang.

 

70 menit

3.    Penutup

 

1.    Bersama-sama Peserta didik membuat laporan pengamatan / identifikasi  dengan menjelaskan garis besar penekanan pada cerita wayang.

 

10 menit

 

Kegiatan Pembelajaran 2 dan 3

Tahapan

Kegiatan

Waktu

1.       Pendahuluan

 

1.    Peserta didik berdoa dan mensyukuri anugerah Tuhan Yang Maha Esa yang senantiasa diterimanya

2.    Peserta didik merespon  salam dan pertanyaan dari guru berhubungan dengan kondisi dan pembelajaran sebelumnya

3.    Peserta didik merespon pertanyaan dari guru tentang keterkaitan pembelajaran sebelumnya membuat laporan literasi secara kelompok dengan pembelajaran yang akan dilaksanakan.

4.    Peserta didik menerima informasi kompetensi, materi, tujuan, manfaat, dan langkah pembelajaran yang akan dilaksanakan

10 menit

2.    Kegiatan Inti

1.    Peserta didik secara mandiri memisahkan dalam kelompok yang masing-masing kelompok seperti minggu yang lalu yaitu kelompok gaya belajar.

2.    Masing-masing kelompok secara bergantian menyampaikan hasil kegiatan literasi dalam kerja kelompok tentang cerita wayang dalam bentuk ppt ( power point ), porto folio atau info grafis ( gambar ).

3.    Kelompok lain saling bergantian memberikan masukan ataupun evaluasi hasil kerja kelompok lainnya.

4.    Bersama-sama kelompok lainnya Peserta didik membuat kesimpulan kegiatan literasi, diskusi dan presentasi materi cerita wayang epos Mahabarata; yaitu lakon Bima Bungkus.

70 menit

3.    Penutup

 

1.       Bersama-sama Peserta didik membuat laporan pengamatan / identifikasi  dengan menjelaskan garis besar penekanan pada cerita wayang.

10 menit

 

III.      Asesmen                                   

Bentuk asesmen :

No

Penilaian

Deskripsi

Keterangan

1

Sikap

Observasi, penilaian diri, teman sebaya

Lampiran 1

2

Ketrampilan

Unjuk Kerja

Lampiran 2

3

Pengetahuan

 

 

a)     Asesmen diagnostic non-kognitif

Lisan

Lampiran 3

b)    Asesmen diagnostic kognitif

lisan

Lampiran 4

c)     Asesmen formatif

Penugasan LKPD

Lampiran 5

d)    Asesmen sumatif

Pilihan Ganda

Lampiran 6

 

IV.      Pengayaan dan Remedial  

No

Penilaian

Deskripsi

Keterangan

1

Pengayaan

untuk peserta didik yang telah mencapai tujuan pembelajaran.

 

Lampiran 7

2

Remedial

untuk peserta didik yang belum mencapai tujuan pembelajaran

Lampiran 8

 

V.        Lampiran

A.   Lembar Kerja Peserta didik

Lampiran 9

B.    Bahan Bacaan Guru dan Peserta Didik

Lampiran 10

C.    Glosarium                                                         

ü  Pakem           : Cerita pokok yang dipakai dasar cerita.

ü  Kelir                : Kain atau layar yang dipakai pementasan.

ü  Blencong       : Lampu sorot yang dipakai dalam pementasan sebagai gambaran matahari

ü  Pathet            : Pembagian wilayah waktu dalam pergelaran wayang, pathet terbagi dari tiga; pathet         nem, pathet sanga, dan pathet manyura

D.   Daftar Pustaka                                                

Heri Setiawan. 2015. Mumpuni Basa Jawi 1. Solo: PT. Tiga Serangkai

Saifudin. 2019. Diktat Basa Jawi 1 edisi revisi 2019. Boyolali

https://drive.google.com/file/d/1ND8UiC1ivjXmvZnCdGMDrNlsiJGj920k/view?usp=sharing, Lakon Wayang Banjaran Biman , episode ” BAKA LENA”

https://www.youtube.com/watch?v=hOxjDNXddgg : Lakon Cerita Bima Bungkus Channel P Udin

 

Mengetahui

Kepala SMA Negeri 1 Kemusu

 

 

 

Muh Zuhri, S.Pd., M.Pd

NIP 197207081998011001

 

Kemusu, 30 Mei  2022

Guru Mata Pelajaran

 

 

 

Saifudin, S.S

NIP . 197706132009031003

 

o  Bahan 1.  Bacaan Guru dan Peserta didik

Teks cerita wayang Bima Bungkus.                

Bima Bungkus

 

Duhkitaning Prabu Pandu Dewanata lan Dewi Kunthi jalaran laire ponang jabang bayi kang awujud bungkus. Tan ana sanjata kang tumama kanggo mbedah bungkus. Kurawa uga melu cawe-cawe arsa mecah bungkus, sanadyan amung lelamisan, bakune arsa nyirnakake si bungkus. Permadi banjur kautus sowan eyange Resi Abiyasa ing Sapta Arga, wisiking dewa supaya sang bungkus kinen nyingitake ana ing alas Winangsraya. Ya ing alas kono mengkono bakal ana kaelokaning jagad ya dadi sarana ruwating si bungkus saka panandhange.

Seje papane nanging nunggal caritane, yaiku kang mapan ing Kayangan Suralaya. Yaiku tekane Gajahsena kang bakal jaluk supaya dililani urip manunggal karo para dewa, ananging para jawata ora ngidini satemah dadi pancakara lan para dewa.

Gajah Sena                 : “ e e e, ora pangling iki tetungguling para jawata. Bathara Endra…iki! “

Bathara Endra            : “ ya dhasar kepara nyata, ulun bathara Endra. He…Gajah Sena yen kena tak elingake, wurung anggonmu darbe gegayuhan urip bareng lan para dewa dewandara ing kayangan. Awit sira iki isih sipat titah.”

Gajah Sena                 : “ ha.. embuh ra idhep, bakune aku pengin urip ing kayangan.”

Dewa Endra                : “ wow.. jebul ora kena digawe becik. Ora enggal lunga saka kayangan kene sampluk canela pecah sirahmu! “

Gajah Sena                 : “ oi…sing ngati-ati, gadhing pedhot igamu! “

 Akhire dumadi perang tandhing Gajah Sena mungsuh Bathara Endra, wusanane Bathara Endra kalah. Gilir gumanti para dewa ngadhepi kridahaning Gajahsena,  kawiwitan bathara Endra, bathara Brama lan Bathara Yamadipati, nanging kabeh padha asor ing yuda.

Bathara Naradha kang dadi sesepuhing para dewandara banjur mrepegi marang Bathara Bayu lan paring dhawuh kinen golek dalan kanggo ngadhepi pangamuking Gajahsena. Awit saka panemune Bathara Bayu Gajahsena kinen kadhawuhan tumuju ing wana Winangsraya saperlu angruwat putrane Prabu Pandhu kang isih awujud bungkus. Banjur bathara Naradha marepegi Gajahsena.

Bathara Naradha      :” he…Gajahsena Manawa sira pancen penging nemu dalaning kaswargan iki ana sranane”!

Gajahsena                  : “ hiya enggal tuduhna apa kuwi saranane?”

Bathara Naradha      : “ sira tumuli nyedhaka ing Wana Winangsraya, Manawa sira bisa ngruwat marang si Bungkus, ya ing kana sira bakal antuk dalaning kaswargan lan sira bisa urip manunggal bareng para jawata” .

Gajahsena                  : “ ora ngomong wiwit mau! “

Ganti kang cinarita kang mapan ing tengahing wana Winangsraya, Batahara Bayu kang nyedaki marang si Bungkus banjur maringi kanugrahan kang awujud panganggon jangkep. Ora let suwe katon tekane Gajahsena lan banjur angruwat marang si Bungkus. Gajahsena namakake gadhing lan tumanjep dadi bedhaing bungkus. Eloking kahanan saka jero bungkus jumedhul manungsa kang wus gedhe, rumangsa kelaran metu saka jero bungkus satrus dadi pancakara sakarone.

Pungkasane dadi pancabakah  Gajahsena asoring yuda katuwek kuku pancanaka satemah ilang musna nyawiji lan sang bungkus sing wus dadi manungsa lumrah iku.Sirna jasad sang gajah. Roh lan daya kekiatanipun manjing jroning angga sang bungkus.

Praptane Bathara Narada. Si Bungkus tumakon marang Bathara Bayu lan Naradha:

Bathara Naradha  : “  prekencong pak pak pong waru dhoyong kalicodhe mangetan iline…, ho jebul gagah                                     temenan bocah iki. Pendah bungahe wong tuwane manawa nyumurupi putrane iki.. “

Bungkus                   :“Heemmm, aku iki sapa?”

Bathara Bayu         : “ mangertiya ya ngger sira iku atmajane prabu Pandhu kang mau awujud bungkus. Sarehning sira iku mau sing bisa ngruwat Gajahsena mula sira tak paring jeneng Bratasena.

Bathara Naradha  : “ aku ya bakal menehi jeneng sira ngger,.. yaiku Werkudara. Kersane para dewa sira besuk bakal dadi satriya utama kulup. “

Rawuhe Prabu Pandhu kadherekake para putra yaiku Puntadewa lan Permadi. Prabu Pandhu katon bungah amarga putrane si bungkus wis pecah.

Pandhu                    : “ Putraku ger jeneng sira wis ruwat saka panandhangmu ger,..,. Pukulun         keparenga kula amaringi pusaka awujud asma putra kula nami …? “

Bathara Naradha  :  Iya iya ger… kudu iku. Kwajibane sudarma iku antarane maringi tetenger.”

Pandhu                    : “ Kulup sira sun paring tenger Gandawastratmaja, gandawastra iku jejuluk ingsun, atmaja anak. Lire sira iku putrane Pandhu ing Astina. Ayo ger tumuli dak kanthi bali mring praja Ngastina kulup .”

Prabu Pandhu sakwuse maringi jeneng marang putrane bungkus yaiku Gandawastratmaja. Sateruse Bratasena kaboyong kondur mring kraton Astina. Wondene para jawata sami kondur ing kayangan.

 

 

o  Bahan 2. https://www.youtube.com/watch?v=hOxjDNXddgg : Lakon Cerita Bima Bungkus Channel P Udin

o  Bahan 3. Rekaman cerita wayang dalam bentuk MP3

 

LAMPIRAN 1

RANAH PENILAIAN SIKAP

1)    LEMBAR OBSERVASI

No

Aspek yang dinilai

Teknik penilaian

Waktu penilaian

Instrument

1

Kreatif

Pengamatan

Proses dan tugas

Lembar observasi

2

Kerja sama

Pengamatan

Proses dan tugas

Lembar observasi

3

Mandiri

Pengamatan

Tugas

Lembar observasi

4

Bernalar Kritis         

Pengamatan

Proses

Lembar observasi

 

 

2)    INSTRUMEN PENILAIAN DAN RUBRIK PENILAIAN SIKAP

No

1.       w

Nama Peserta didik / Kelompok

Aspek yang dinilai

Jumlah Skor

Nilai

Keterangan

Disiplin

Jujur

Kerjasama

Ta nggung Jawab

Santun

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

*) Berilah Tanda centang (v) pada kolom nilai sesuai dengan aktifitas di kelas.

 

No

Sikap

Kriteria

Skor

1

Disiplin

1.     Sangat sering menunjukkan sikap disiplin

2.     Sering menunjukkan sikap disiplin

3.     Pernah menunjukkan sikap disiplin

4.     Tidak pernah menunjukkan sikap disiplin

4

3

2

1

2

Jujur

1.       Sangat sering menunjukkan sikap Jujur

2.       Sering menunjukkan sikap Jujur

3.       Pernah menunjukkan sikap Jujur

4.       Tidak pernah menunjukkan sikap Jujur

4

3

2

1

3

Kerjasama

1.       Sangat sering menunjukkan sikap Kerjasama

2.       Sering menunjukkan sikap Kerjasama

3.       Pernah menunjukkan sikap Kerjasama

4.       Tidak pernah menunjukkan sikap Kerjasama

4

3

2

1

4

Tanggung Jawab

1.       Sangat sering menunjukkan sikap Tanggung Jawab

2.       Sering menunjukkan sikap Tanggung Jawab

3.       Pernah menunjukkan sikap Tanggung Jawab

4.       Tidak pernah menunjukkan sikap Tanggung Jawab

4

3

2

1

5

Santun

1.       Sangat sering menunjukkan sikap santun

2.       Sering menunjukkan sikap santun

3.       Pernah menunjukkan sikap santun

4.       Tidak pernah menunjukkan sikap santun

4

3

2

1

Skor maksimum

20

  Penilaian Sikap

  Nilai = Skor Maksimal x 100%

                     20

Keterangan:

*    4 = BS,  3 = B,  2 = C, 1 = K

18 – 20        : Baik Sekali

13 – 17        : Baik

8  -  12         : Cukup

≥ 8                : Kurang

 


LEMBAR PENILAIAN DIRI

Penilaian tetap bersifat objektif, maka guru hendaknya menjelaskan terlebih dahulu tujuan dari penilaian diri ini, menentukan kompetensi yang akan dinilai, kemudian menentukan kriteria penilaian yang akan digunakan, dan merumuskan format penilaiannya Jadi, singkatnya format penilaiannya disiapkan oleh guru terlebih dahulu.

No

Pernyataan

 

 

Jumlah skor

 

 

 

Diskusi, saya ikut serta mengusulkan ide / gagasan

 

 

 

 

 

 

Kami memahami berdiskusi, setiap mendapat kesempatan untuk berbicara

 

 

 

Ikut serta dalam membuat kesimpulan hasil diskusi kelompok

 

 

 

CATATAN :

1.    Skor penilaian Ya = 100 dan Tidak = 50

2.    Skor maksimal = jumlah pernyataan dikalikan jumlah kriteria = 3 x 100 = 300

3.    Skor sikap = (jumlah skor dibagi skor maksimal dikali 100) = (250 : 300) x 100 = 83,33

4.    Kode nilai / predikat :

 

75,01 – 100,00                                           = Sangat Baik (SB)

50,01 – 75,00                                             = Baik (B)

25,01 – 50,00                                             = Cukup (C)

00,00 – 25,00                                            = Kurang (K)

 LEMBAR PENILAIAN TEMAN SEBAYA

Penilaian ini dilakukan dengan meminta peserta didik untuk menilai temannya sendiri. Sama halnya dengan penilaian hendaknya guru telah menjelaskan maksud dan tujuan penilaian, membuat kriteria penilaian, dan juga menentukan format penilaiannya.

No

Pernyataan

 

 

Jumlah skor

 

 

 

Mau menerima pendapat teman

 

 

 

 

 

 

Memberikan solusi terhadap

permasalahan

 

 

 

Memaksakan pendapat sendiri kepada

anggota kelompok

 

 

 

Marah saat diberi kritik

 

 

CATATAN :

1.    Skor penilaian Ya = 100 dan Tidak = 50 untuk pernyataan yang positif, sedangkan untuk pernyataan yang negatif, Ya = 50 dan Tidak = 100

2.    Skor maksimal = jumlah pernyataan dikalikan jumlah kriteria = (3 x 100) + (1 x 50) = 350

3.    Skor sikap = (jumlah skor dibagi skor maksimal dikali 100) = (350 : 400) x 100 = 87,5

4.    Kode nilai / predikat :

75,01 – 100,00                                           = Sangat Baik (SB)

50,01 – 75,00                                             = Baik (B)

25,01 – 50,00                                             = Cukup (C)

00,00 – 25,00                                            = Kurang (K)

 

Lampiran 2

PENILAIAN KETERAMPILAN PEMECAHAN MASALAH

1.    Kategori pengamatan proses ketrampilan pemecahan masalah

1)      Proses kemampuan memahami masalah

2)      Proses kemampuan merencanakan penyelesaian masalah

3)      Proses kemampuan menyelesaiakan masalah

4)      Proses kemampuan menafsirkan solusi penyelesaian masalah

 

2.    Aspek yang diamati

No.

Nama

Memahami masalah

Merencanakan penyelesaian

Menyelesaikan masalah

Menafsirkan solusi

Jumlah

1

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

 

 

Jumlah

 

 

 

 

 

 

Rata-rata

 

 

 

 

 

 

3.    Pedoman penarikan kesimpulan

Rata-rata (x)

Kategori

0 < n ≤ 1,0

Tidak baik

1,0 < n ≤ 2,0

Kurang baik

2,0 < n ≤ 3,0

Cukup baik

3,0 < n ≤ 4,0

Baik

4,0 < n ≤ 5,0

Sangat baik

 

Lampiran 3

ASESMEN DIAGNOSTIK - ASESMEN NON-KOGNITIF

No

Pertanyaan

1

Kepriye kabarmu dina iki?

 

2

Apa bae sing wis ko tindakake sadurunge nindakake pasinaon dina iki ?

3

Pengarep-arep apa sing bakal ko gayuh ana ing pasinaon dina iki?

 ASESMEN DIAGNOSTIK - ASESMEN KOGNITIF

No

Pertanyaan

1

Coba jlentrehna kanthi gamblang pangerten saka wayang kulit purwa!

2

Apa bedane antarane wayang kulit  lan wayang wong?

3

Sebutna jinis-jinis saka wayang!


 

 

 

 

 

 

 

 

 

ASESMEN FORMATIF ( LKPD 1)

 

LEMBAR KERJA PESERTA DIDIK

 

KELOMPOK                                 : ……………………………….

Ketua Kelompok                       : …………………………………………………

Anggota                                        : 1……………………………………………….

2.      …………………………………………….

3.      …………………………………………….

4.      …………………………………………….     

 

Instrumen Penilaian Pengetahuan

Kisi-kisi Soal Penilaian Pengetahuan

No

Capaian Pembelajaran Elemen

Alur Tujuan Pembelajaran

Indikator Pencapaian Kompetensi

No. Soal

1

Memahami isi teks cerita wayang Mahabharata Bima Bungkus

1.    Menganalisis unsur-unsur pembangun dari beberapa bagian cerita wayang Mahabharata Bima Bungkus

Peserta didik dapat menganalisis unsur-unsur pembangun dari beberapa bagian cerita wayang Mahabharata Bima Bungkus

1

1.       Menyebutkan nilai-nilai yang terkandung dalam cerita Mahabharata Bima Bungkus

Peserta didik menyebutkan nilai-nilai yang terkandung dalam cerita Mahabharata Bima Bungkus

2

2.       Menyebutkan tokoh dalam cerita beserta wataknya

Peserta didik mampu menganalisa watak tokoh dalam cerita

3

3.       Mengevaluasi amanat dengan kondisi masyarakat saat ini  dalam cerita Mahabharata Bima Bungkus

Peserta didik mengevaluasi amanat dengan kondisi masyarakat saat ini  dalam cerita Mahabharata Bima Bungkus

4

 

 

 

 

Bima Bungkus

 

Duhkitaning Prabu Pandu Dewanata lan Dewi Kunti jalaran laire ponang jabang bayi kang awujud bungkus. Tan ana sanjata kang tumama kanggo mbedah bungkus. Kurawa uga melu cawe-cawe arsa mecah bungkus, sanadyan amung lelamisan, bakune arsa nyirnakake si bungkus. Permadi banjur kautus sowan eyange Resi Abiyasa ing Sapta Arga, wisiking dewa supaya sang bungkus kinen nyingitake ana ing alas Winangsraya. Ya ing alas kono mengkono bakal ana kaelokaning jagad ya dadi sarana ruwating si bungkus saka panandhange.

Seje papane nanging nunggal caritane, yaiku kang mapan ing Kayangan Suralaya. Yaiku tekane Gajahsena kang bakal jaluk supaya dililani urip manunggal karo para dewa, ananging para jawata ora ngidini satemah dadi pancakara lan para dewa.

Gajah Sena                 : “ e e e, ora pangling iki tetungguling para jawata. Bathara Endra…iki! “

Bathara Endra            : “ ya dhasar kepara nyata, ulun bathara Endra. He…Gajah Sena yen kena tak elingake, wurung anggonmu darbe gegayuhan urip bareng lan para dewa dewandara ing kayangan. Awit sira iki isih sipat titah.”

Gajah Sena                 : “ ha.. embuh ra idhep, bakune aku pengin urip ing kayangan.”

Dewa Endra                : “ wow.. jebul ora kena digawe becik. Ora enggal lunga saka kayangan kene sampluk canela pecah sirahmu! “

Gajah Sena                 : “ oi…sing ngati-ati, gadhing pedhot igamu! “

 Akhire dumadi perang tandhing Gajah Sena mungsuh Bathara Endra, wusanane Bathara Endra kalah. Gilir gumanti para dewa ngadhepi kridahaning Gajahsena,  kawiwitan bathara Endra, bathara Brama lan Bathara Yamadipati, nanging kabeh padha asor ing yuda.

Bathara Naradha kang dadi sesepuhing para dewandara banjur mrepegi marang Bathara Bayu lan paring dhawuh kinen golek dalan kanggo ngadhepi pangamuking Gajahsena. Awit saka panemune Bathara Bayu Gajahsena kinen kadhawuhan tumuju ing wana Winangsraya saperlu angruwat putrane Prabu Pandhu kang isih awujud bungkus. Banjur bathara Naradha marepegi Gajahsena.

Bathara Naradha      :” he…Gajahsena Manawa sira pancen penging nemu dalaning kaswargan iki ana sranane”!

Gajahsena                  : “ hiya enggal tuduhna apa kuwi saranane?”

Bathara Naradha      : “ sira tumuli nyedhaka ing Wana Winangsraya, Manawa sira bisa ngruwat marang si Bungkus, ya ing kana sira bakal antuk dalaning kaswargan lan sira bisa urip manunggal bareng para jawata” .

Gajahsena                  : “ ora ngomong wiwit mau! “

Ganti kang cinarita kang mapan ing tengahing wana Winangsraya, Batahara Bayu kang nyedaki marang si Bungkus banjur maringi kanugrahan kang awujud panganggon jangkep. Ora let suwe katon tekane Gajahsena lan banjur angruwat marang si Bungkus. Gajahsena namakake gadhing lan tumanjep dadi bedhaing bungkus. Eloking kahanan saka jero bungkus jumedhul manungsa kang wus gedhe, rumangsa kelaran metu saka jero bungkus satrus dadi pancakara sakarone.

Pungkasane dadi pancabakah  Gajahsena asoring yuda katuwek kuku pancanaka satemah ilang musna nyawiji lan sang bungkus sing wus dadi manungsa lumrah iku.Sirna jasad sang gajah. Roh lan daya kekiatanipun manjing jroning angga sang bungkus.

Praptane Bathara Narada. Si Bungkus tumakon marang Bathara Bayu lan Naradha:

Bathara Naradha  : “  prekencong pak pak pong waru dhoyong kalicodhe mangetan iline…, ho       jebul gagah temenan bocah iki. Pendah bungahe wong tuwane manawa                           nyumurupi putrane iki.. “

Bungkus                   :“Heemmm, aku iki sapa?”

Bathara Bayu         : “ mangertiya ya ngger sira iku atmajane prabu Pandhu kang mau awujud bungkus. Sarehning sira iku mau sing bisa ngruwat Gajahsena mula sira tak paring jeneng Bratasena.

Bathara Naradha  : “ aku ya bakal menehi jeneng sira ngger,.. yaiku Werkudara. Kersane para dewa sira besuk bakal dadi satriya utama kulup. “

Rawuhe Prabu Pandhu kadherekake para putra yaiku Puntadewa lan Permadi. Prabu Pandhu katon bungah amarga putrane si bungkus wis pecah.

Pandhu                    : “ Putraku ger jeneng sira wis ruwat saka panandhangmu ger,..,. Pukulun         keparenga kula amaringi pusaka awujud asma putra kula nami …? “

Bathara Naradha  :  Iya iya ger… kudu iku. Kwajibane sudarma iku antarane maringi tetenger.”

Pandhu                    : “ Kulup sira sun paring tenger Gandawastratmaja, gandawastra iku jejuluk ingsun, atmaja anak. Lire sira iku putrane Pandhu ing Astina. Ayo ger tumuli dak kanthi bali mring praja Ngastina kulup .”

Prabu Pandhu sakwuse maringi jeneng marang putrane bungkus yaiku Gandawastratmaja. Sateruse Bratasena kaboyong kondur mring kraton Astina. Wondene para jawata sami kondur ing kayangan.

 


Soal Formatif

1.    Paraga baku sing ana  ing sajroning crita Bima Bungkus  yaiku …

A.        Bathara Naradha

B.        Gajahsena

C.        Bathara Indra

D.        Bratasena

E.         Duryudana

 

2.    Miturut saka teks ingdhuwur  paraga sing lagi nandhang susah yaiku ...

A.      Prabu Pandudewanata lan Dewi Kunthi

B.      Gajahsena

C.      Permadi

D.      Bratasena

E.       Kurawa

 

3.    " Kurawa uga melu cawe-cawe arsa mecah bungkus, sanadyan amung lelamisan, bakune arsa nyirnakake si bungkus. Wisiking dewa sang bungkus kinen nyingitake ana ing alas Winangsraya " .

 Tembung lelamisan  sing ana ing pethikan teks ing dhuwur tegese …

A.      Tenanan

B.      ethok-ethok

C.      mimisen

D.      maesan

E.       ngegla

 

4.    Paraga sing bisa ngruwat utawa mecah marang si Bungkus miturut teks ing dhuwur yaiku …

A.      Bathara Brama

B.      Bathara Endra

C.      Bathara Guru

D.      Gajahsena

E.       Gajahmada

 

5.    Gambar ngisor iki tokoh bungkus nalikane wis dewasa kanthi aran ...

A.    Bathara Guru

B.    Pandhudewanata

C.    Bathara Bayu

D.   Gajahsena

E.    Werkudara

 

 

 

 

 

6.    Gambar ngisor iki tokoh Bungkus sing duwe dasanamane kajaba....

A.      Bayusuta

B.      Gandawastratmaja

C.      Abilawa

D.      Dursasana

E.       Werkudara

 

7.    Ibu saka paraga Bungkus yaiku …

A.    Dewi Sukesi

B.    Dewi Gandari

C.    Dewi Kunthi

D.   Dewi Larasati

E.    Dewi Madrim

 

8.    “ Wong manawa pengin oleh pakurmatan iku kudu ngatonake luwih dhisik labuh labete marang wong liya “. Pratelan iki cocok kanggo paraga ing crita Bima Bungkus, yaiku paraga …

A.      Bathara Guru

B.      Pandhudewanata

C.      Bratasena

D.      Gajahsena

E.       Werkudara

 

9.    Setting papan panggonan nalikane si Bungkus bisa ruwat / pecah yaiku ana ing …

A.      Praja Astina

B.      Praja Amarta

C.      Kayangan Suralaya

D.      Alas Krendhayana

E.       Alas Winangsraya

 

10.Prabu Pandhu marang Werkudara iku kaprenah …

A.      Anak

B.      Putu

C.      Buyut

D.      Canggah

E.       Sedulur

 

11.Para Pandhawa lan Kurawa iku kaprenah sedulur tunggal simbah yaiku saka Resi Abiyasa, mula tumrape Kurawa marang Pandhu iku  sinebut …

A.      Mindhoan

B.      Misanan

C.      Ponakan

D.      Paklik

E.       Pakdhe

12.Piranti pagelaran wayang kulit sing gambarake langit utawa ngakasa yaiku ...

A.    Wayang

B.    Debog

C.    Blencong

D.   Kelir

E.    keprak

13." Gilir gumanti para dewa ngadhepi kridahaning Gajahsena,  kawiwitan bathara Endra, bathara Brama lan Bathara Yamadipati, nanging kabeh padha asor ing yuda. Tembung asor iku duwe teges …

A.        Menang

B.        Kalah

C.        Mudhun

D.        Ngisor

E.         Mlayu

14.Gambar ngisor iki sing diarani paraga sing aran bratasena yaiku …

A.       

B.       

C.       

D.       

E.        

15. Sing nyababake Gajahsena gawe ontran-ontran ing kayangan yaiku …

A.       Gajahsena pengin pamer kasektene marang para dewa

B.       para jawata mangkel, anyel marang sipate gajahsena

C.       para dewa ing kayangan rumangsa suwe ora perang, mula ngajak bandayuda lan Gajahsena

D.       Gajahsena duwe penjalukan bisa anggarwa para widadari ing kayangan

E.        Gajahsena duwe penjalukan pengin urip bareng manunggal para jawata ing kayangan

16. wong urip iku aja seneng meksa kekarepane marang wong liya “

Pratelan iki cocok kanggo paraga ing crita Bima Bungkus, yaiku mapan ing paraga …

A.        Bathara Guru

B.         Pandhudewanata

C.         Bratasena

D.        Gajahsena

E.         Werkudara

17. Pitutur luhur sing ana ing crita wayang lakon Bima Bungkus yaiku …

A.        wong yen pengin kepenak rasah nglakoni rekasa barang

B.         dadi wong urip iku aja seneng seneng tetulung marang sapadha-padha

C.         wong kuwi manawa gelem nglakoni rekasa mesthi ing akhire bakal nemu kamukten / kesuksesan

D.        urip sepisan ing alam donya iku kudu tansah tetulung marang wong liya, ngenani bab sing becik lan ora becik

E.         urip bebrayan kuwi rasah nggagas marang wong liya

18. Bungkus sakwise bisa pecah wujud pawongan gedhe dhuwur prakosa banjur pinaringan jeneng Werkudara, Bratasena, Bimasena, Gandawastratmaja ya sang Bayusuta. Bayusuta tegese dipundhut anak dening Bathara Bayu dewaning …

A.        Banyu

B.         Geni

C.         Angin

D.        Asmara

E.         Bumi

19. Ngisor iki kalebu dasanamane utawa jeneng liyane Bimasena yaiku …

A.        Werkudara, Bratasena, Dananjaya

B.         Bratasena, Haryasena, Abilawa, Yudakanaka

C.         Gandawastratmaja, Bayusuta, Werkudara

D.        Werkudara, Abilawa, Hendratanaya

E.         Parta, Dananjaya, Haryasena

20. Ana ing silsilah wayang Raden Werkudara iku kaprenah …. marang Resi Abiyasa.

A.        Putra

B.         Putu

C.         Buyut

D.        Canggah

E.         Wareng

21.Wayang sing nyritakake bab epos Ramayana lan Mahabarata kalebu ana ing Wayang ...

A.      Wayang Kidang Kencana

B.      Wayang Kulit Purwa

C.      Wayang Madya

D.      Wayang suluh

E.       Wayang Gedhog

22. Ana ing Indonesia akeh ditemokake jinis-jinise wayang, ing antarane yaiku sing diarani wayang Dupara. Wayang Dupara iku nyritakake bab ....

A.      Babad Tanah Jawa

B.      Babad Kikis Tunggarana

C.      Babad Wanamarta/ Wisamarta

D.      Amir Ambyah lan Umarmaya

E.       Cerita Raden Panji Kudalaleyan

 

23. Pethikan lakon wayang Bima Bungkus iku nyritakake babagan...

A.      laire Antasena kang ditulungi dening gajah sena.

B.      laire Bratasena kang awujud bungkus.

C.      laire Gajahsena kang diutus menyang suralaya.

D.      laire Werkudara kang dibuwang menyang suralaya.

E.       laire Bimasena kang ditulungi Batara Guru.

24. Sing kaprenah pambareping Pandhawa yaiku …

A.      Puntadewa

B.      Werkudara

C.      Janaka

D.      Nakula

E.       Sadewa

25. Perang Baratayuda, yaiku perang antarane Pandhawa lan Kurawa sakliyane rebutan negara Astina, nanging uga kanyatan sumpahe ibune para Kurawa sing asesilih …

A.      Kunthi

B.      Setyawati

C.      Setyaboma

D.      Gendari

E.       Madrim

 


Kunci Jawaban dan penskoran

1

D

11

B

21

B

2

A

12

D

22

A

3

B

13

B

23

B

4

D

14

C

24

A

5

E

15

E

25

D

6

D

16

D

 

 

7

C

17

C

 

 

8

D

18

C

 

 

9

E

19

C

 

 

10

A

20

B

 

 

 

Skor : 4 x 25 = 100

 


LAMPIRAN 7

PENGAYAAN

1.    Semakken sing permati video pagelaran wayang kulit iki Lakon Banjaran Bima episode Prabu Baka Lena, sabanjure golekana paraga, watak karakter lan pitutur luhur saka crita kasebut!

https://drive.google.com/file/d/1ND8UiC1ivjXmvZnCdGMDrNlsiJGj920k/view?usp=sharing, Lakon Wayang Banjaran Bima , episode ” BAKA LENA”

NO

PITAKONAN

WANGSULAN

1

Irah-irahan/ judhul

1.        

2

Tema /underaning crita

2.        

3

Paraga lan watake

3.       …….

a)       …………………………………………………………………………..….

b)      ……………………………………………………………………………….

c)       ……………………………………………………………………………….

d)      ……………………………………………………………………………….

4

Pitutur luhur

4.        

5

Sinopsis

5.        

 

 


LAMPIRAN 8

Remidial : remidial dilaksanakan bagi peserta didik yang belum mencapai nilai ketuntasan minimal,     remidial terdiri remidial teaching dilanjutkan remidial tes.

No

Nama Siswa

Nomor Soal

Jml skor

Keter-Capaian

( % )

Ketuntasan Belajar

urut

ind

1

2

3

4

5

6

7

8

9

25

Ya

Tidak

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

9

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

11

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

12

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

13

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

14

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

15

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Jumlah skor

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Jumlah Skor maksimal ( ideal )

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Prosentase skor tercapai

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Catatan : Jumlah skor maksimal ( ideal ) tiap siswa

HASIL ANALISIS

1.       Ketuntasan Belajar

a.    Perorangan : Jumlah siswa seluruhnya .............orang.  Banyaknya siswa yang telah tuntas belajar ...........orang

 

UNDUH FILE PDF MODUL AJAR BERDIFERENSIASI MAPEL BAHASA JAWA DI SINI

 

 KUMPULAN MODUL AJAR PEMBELAJARAN BERDIFERENSIASI (TIPE-TIPE GAYA BELAJAR) SMA KELAS X

Baca dan Unduh https://zuhriindonesia.blogspot.com/2022/08/kumpulan-modul-ajar-pembelajaran.html 


CONTOH MODUL AJAR PEMBELAJARAN BERDIFERENSIASI BAHASA INDONESIA SMA KELAS X

 


MODUL AJAR BAHASA INDONESIA (DIFERENSIASI)

 

INFORMASI UMUM

A.  Identitas modul

1

Nama Penyusun

:

SARWANTO, S.Pd.

2

Institusi

:

SMA Negeri 1 Kemusu

3

Tahun

:

2022

4

Jenjang Sekolah

:

SMA Negeri 1 Kemusu

5

Kelas

:

X

6

Alokasi Waktu

:

8 JP

B

Kompetensi awal

:

Peserta didik sudah mengenal beberapa  cara negosiasi dalam kehidupan sehari hari

C

Profil Pelajar Pancasila

 

 

 

 

 

:

a

Bertakwa kepada Tuhan YME (Peserta didik memiliki rasa untuk tetap menjaga lingkungan dan memahami keterhubungan ekosistem bumi)

b

Kreatif ( Peserta didik memiliki keluwesan berpikir dalam mencari alternatif  solusi permasalahan)

c

Mandiri ( Peserta didik dapat menunjukkan inisiatif dan bekerja secara mandiri

d

Bergotong royong ( Peserta didik dapat bekerjasama dan berkomunikasi untuk mencapai tujuan)

D

Sarana dan Prasarana

 

:

HP / Komputer / Laptop

 

Jaringan internet, Buku Paket Peserta Didik, Alat Tulis dan Bahan Ajar

E

Target Peserta Didik

 

 

 

 

 

:

a

Peserta didik regular / tipikal : umum, tidak ada kesulitan dalam mencerna dan memahami materi ajar.

 

 

b

Peserta didik dengan kesulitan belajar: memiliki gaya belajar yang terbatas hanya satu gaya misalnya dengan audio. Memiliki kesulitan dengan bahasa dan pemahaman materi ajar, kurang percaya diri, kesulitan berkonsentrasi jangka panjang, dsb.

 

c

Peserta didik dengan pencapaian tinggi: mencerna dan memahami dengan cepat, mampu mencapai keterampilan berfikir aras tinggi (HOTS), dan memiliki keterampilan memimpin.

F

Model Pembelajaran yang digunakan

:

Discovery Learning dengan moda luring